Hızla büyüyen nüfus, artan çevresel sorunlar ve yaşam kalitesi sorunları gibi meydan okumalarla başa çıkmak için kentlerin kendilerini sürekli olarak yenilemeleri gerekmektedir. Böyle durumlarda da kentsel dönüşüm projelerine başvurulur. Kentsel dönüşüm sadece binaların yıkılıp yeniden inşa edilmesi değil, aynı zamanda sosyal yapının ve yaşam kalitesinin geliştirilmesi anlamına da gelir.
Kentsel dönüşüm, bir şehrin fiziksel, ekonomik ve sosyal yapısını iyileştirmek ve modernize etmek amacıyla gerçekleştirilen kapsamlı bir süreçtir. Bu süreç, eski ve işlevsiz binaların yenilenmesini, altyapı iyileştirmelerini, yeşil alanların artırılmasını ve toplumsal sorunların çözümünü içerir.
Kentsel dönüşüm şartlarının başında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisans verilen kurumlara risk tespitinin yaptırılması gelmektedir. Risk tespitinin yaptırılması için ise çoğunluğa gerek duyulmaksızın maliklerden birinin müracaatta bulunması yeterlidir. Riskli olarak tespit edilen tüm yapılar kentsel dönüşüm kapsamındaki hükümlerden faydalanabilmektedir.
Bir şehrin veya bölgenin yaşam kalitesini artırmak isteyen yetkililer genellikle kentsel dönüşüm projelerine başvururlar. Kentsel dönüşüm, eski ve bakımsız yapıların yerini modern ve işlevsel binalara bıraktığı bir süreçtir. Fakat bunun ötesinde daha güvenli, daha yeşil ve daha erişilebilir bir çevre oluşturma hedefi vardır.
Ekonomik açıdan bakıldığında, kentsel dönüşüm projeleri genellikle yeni iş olanakları yaratır ve böylece yerel ekonomiyi canlandırır. Örneğin, inşaat sektöründeki talep artışı doğrudan yeni işlere yol açabilir. Yeni konutlar ve ticaret alanları da bölgeye daha fazla yatırım çekebilir.
Kentsel dönüşüm sosyal değişimi de teşvik eder. Daha iyi yaşam koşulları ve yeni olanaklar, yerel toplulukların sosyal ve kültürel yaşamlarını zenginleştirir. Bu da genellikle daha güçlü bir toplum bağı ve daha yüksek yaşam standartlarına yol açar. Ayrıca konut projeleri de yeni ve sağlam bir binada, merkezi konumlarda ev sahibi olma fırsatı sunar.
Kentsel dönüşüm sürecinde ev sahipleri için en önemli konulardan biri mülkiyet haklarıdır. Evinizin değeri, büyüklüğü ve diğer özellikleri göz önünde bulundurularak yapılacak olan değerlendirme sonucunda size sunulan teklifi mutlaka kontrol etmelisiniz.
Kentsel dönüşüm projeleri yasal düzenlemelere tabidir. Kentsel dönüşüm sürecindeki haklarınızı ve yükümlülüklerinizi öğrenmelisiniz.
Kentsel dönüşüm projeleri genellikle uzun sürebilir. Süreç boyunca proje geliştiricileri, yerel yönetimler ve komşularınızla iletişimde kalmayı unutmayın. Eğer eviniz yıkılacaksa alternatif konut seçeneklerini araştırmanız da önemlidir.
Okumanızı Öneririz: Binanın Riskli Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?
Kentsel Dönüşüm Başvurusu için İstenilen Belgeler
Kentsel dönüşüm başvuru sırasında hazırlamanız gereken bazı belgeler vardır.
● Islak imzalı başvuru dilekçesi.
● Nüfus cüzdanının fotokopisi.
● Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurumlardan alınan riskli yapı tespit raporu.
● Taşınmazın tapu fotokopisi ve güncel tapu kaydı.
● Riskli yapı tespit raporunda belirtilen adrese uyumlu olan, son üç aya ait, doğalgaz veya telefon/internet faturası.
● Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğünden alınan adres bilgileri raporu.
● Yıkılan yapılar formu.
● Hak sahibine ait Ziraat Bankası vadesiz TL hesap cüzdanı fotokopisi.
Kentsel dönüşüme nasıl başvurulur diye merak edenler bilmelidir ki e-Devlet üzerinden kolay bir şekilde başvuru yapılabilmektedir.
Kira yardımı, kiracıların taşınma masrafları göz önünde bulundurularak bir kez olmak üzere kanun kapsamında yapılmaktadır.
Kiracılar konut satın almak istediklerinde, bakanlık ile anlaşmalı bankalardan alacakları kredilerde faiz desteğinden yararlanabilir.
Kentsel dönüşüm kiracı hakları konusunda merak edilen bir diğer nokta ise ödenen depozitolardır. Kentsel dönüşüm nedeniyle tahliye gerektiğinde, mülk sahibi kiracının depozitosunu ödemekle yükümlüdür.
Eğer mal sahibi, kiracının boşalttığı konutu üç yıl içinde kiraya verecekse, eski kiracıya öncelikli teklif sunmalıdır. Eğer mal sahibi kendisi o konutta oturmayacaksa eski kiracının o evde kiracı olarak kalma hakkı vardır.
Kira yardımını, riskli yapılar için 18 ay, riskli ve rezerv yapı bölgelerinde ise en fazla 48 ay boyunca aylık olarak ev sahiplerine yapılır. Kiracılar için ise tek seferlik ödeme yapılmaktadır.
Kentsel dönüşüm, Türkiye genelinde güvenli olmayan tüm binaları kaç yıllık olduğu fark etmeksizin kapsar.
Kentsel dönüşüme giren konutların maliyetlerinin yarısı devlet tarafından karşılanıyor. Diğer yarısı için ise ev sahiplerine faiz ve ödeme planlarında kolaylık sağlanıyor.
Ev sahipleri herhangi bir çoğunluğa gerek duymadan binanın riskli yapı tespiti için başvuru yapabilir. Eğer binanın riskli olduğu tespit edilirse, ev sahiplerinin 15 gün içinde riskli yapı raporuna itiraz etme hakları vardır. Ayrıca bina için yıkım kararı verilirse, ev sahipleri 30 gün içerisinde yürütmenin durdurulması için dava açma hakkına sahiptir.